Monday, November 30, 2009
نگاهي به پيشينه زندگي قوم ترک در خراسان شماليhttp://www.hbayat.azerblog.com/1388_09_09_Say=1071.ayآذر ۹,۱۳۸۸روزنامه خراسان: عبدالهيان وجود قوميت هاي گوناگون کرمانج، فارس (تات)، ترک، ترکمن و کرد در خراسان شمالي با همه ويژگي هاي فرهنگي خاص خود سبب شده است لقب «گنجينه فرهنگ ها» برازنده اين خطه ايران باشد. خراسان شمالي از نظر اجتماعي يک دست نيست و محل زندگي اقوام گوناگون است. قوميت هاي مختلفي در استان زندگي مي کنند که با آداب، رسوم و عقايد مختلف خود موجب وجه تمايز اين استان از ديگر استان ها شده اند، اما براي رسيدن به پاسخ اين سؤال که هر کدام از اين اقوام از ابتدا در خراسان شمالي بوده اند يا از مناطق ديگر وارد اين منطقه شده اند، در گزارش هاي مختلف به بررسي پيشينه تاريخي اين اقوام پرداخته ايم. در اين شماره به بيان نظريه هاي گوناگون محققان در خصوص ريشه قوم ترک در خراسان شمالي مي پردازيم.يک محقق در اين خصوص مي گويد: درباره تاريخ باستاني ترکان نظرهاي گوناگوني وجود دارد، به طوري که در خصوص ريشه نژادي اين قوم بين پژوهشگران اختلاف نظر وجود دارد.«نعمتي» اظهار مي دارد: گروهي از پژوهشگران ريشه قوم ترک را از نژاد سفيد و عده اي ديگر، آن ها را از نژاد زرد مي دانند.وي بيان مي کند: بخشي از قوم ترک در جنوب ايران و در استان هاي فارس، اصفهان، بوشهر، کرمان، چهارمحال وبختياري و استان هاي مجاور و عمده ملت هاي ترک، در شرق ايران در استان هاي خراسان شمالي، رضوي، گلستان و مازندران ساکن هستند.وي خاطر نشان مي کند: ترک هاي آذربايجاني در شهرهاي مختلف ايران و به خصوص استان هاي آذربايجان شرقي و غربي، اردبيل، زنجان، همدان، قزوين، تهران و مرکزي و بخش هايي از گيلان، کردستان، استان هاي خراسان و کرمانشاه زندگي مي کنند.وي اضافه مي کند: قوم ترک در ايران تاريخي ۷ هزار ساله دارد، به طوري که ريشه ترکان ايران را مي توان در عبور اقوام سومري و ايلامي از منطقه آذربايجان و سکونت احتمالي در اين منطقه و ديگر مناطق ايران جستجو کرد.«نعمتي» با بيان اين که نيمي از ساکنان خراسان شمالي به زبان ترکي تکلم مي کنند ابراز مي دارد: منطقه بام و صفي آباد اسفراين، بخشي از اسفراين، نيمي از مردم شهرستان شيروان، فاروج و مردم شهر بجنورد و روستاهاي مجاور آن، از جمله ارکان اسفيدان و بخشي از روستاهاي مانه و سملقان جزو ترک زبانان اين استان هستند.وي خاطر نشان مي کند: ترک ها دومين قومي بودند که در زمان سلجوقيان و از طريق مهاجرت بعد از تات ها وارد ناحيه بجنورد و خراسان شمالي شدند.وي هم چنين ريشه ترکي بجنورد را با اغلب ترکي هاي موجود در ايران از قبيل ترکمني و ترکي استان هاي مجاور آذربايجان متفاوت مي داند.يک نويسنده و پژوهشگر ديگر در اين خصوص مي گويد: در بررسي هاي باستان شناختي و طبق اسناد معتبر تاريخي، نخستين ساکنان خراسان شمالي اقوام سکاها و داهه ها بودند که بعدها آريايي ها به علت يخبندان و سردي هوا در منطقه قطب شمال به ناحيه شمالي ايران از جمله خراسان شمالي مهاجرت کردند و آميختگي اين قوم ترک زبان با ساکنان بومي اين منطقه، نژاد پارت را به وجود آورد.«محمد اسماعيل مقيمي» اضافه مي کند: نخستين هسته زندگي اجتماعي اين قوم که به زبان ترکي تکلم مي کردند حدود ۲۵۰ سال قبل از ميلاد در ناحيه خراسان شمالي شکل گرفت.وي اظهار مي دارد: ترک ها در سرزمين سرسبز و جنگلي خراسان شمالي در حاشيه رود اترک و ديگر حوضه هاي آبريز اين رودخانه پراکنده شدند. وي به سخن يک نويسنده روسي اشاره مي کند و مي گويد: جبال خراسان که امروز در بين ۲ کشور ايران و روسيه قرار دارد، در قرون وسطي محل زندگي کوچ نشينان ترک بوده و از همان تاريخ نيز اين سرزمين به اثک يا اتياک به معناي ولايت دامنه و کوهپايه ناميده شده است.وي خاطر نشان مي کند: به نقل از «سعيد نفيسي» مؤلف تاريخ اجتماعي و سياسي ايران، قبل از اسلام اختلاط قبايل ترک و آريايي در شمال شرقي خراسان ديده مي شد.وي هم چنين نقش اقوام گرايلي و ترک هاي شمال خراسان را که ريشه اصلي گويش آنان زبان ترکي است در ايجاد دولت اشکاني بسيار پر رنگ توصيف مي کند.وي مي افزايد: قبل از کوچ کردن کردها به خراسان در سال ۹۱۶ و ۱۰۱۱ هجري قمري ترک ها در اين ناحيه زندگي مي کردند، زيرا بعد از مهاجرت، کردها درگيري هايي با ساکنان بومي و ترک زبان داشتند.اين نويسنده و پژوهشگر اضافه مي کند: حضور اقوام مختلف در خراسان شمالي مجموعه اي متحد از ترک و کرد، ترکمن و تات را موجب شده است که تعامل مثبتي با فرهنگ يکديگر داشته و دارند.يک محقق ديگر نيز درباره ريشه قوم ترک مي گويد: کمربند زندگي ترک زبانان شمال فلات ايران از چين تا دولت عثماني، ماوراءالنهر و پامير و منشوري ادامه دارد و شامل کشورهاي مغولستان، ترکستان، آذربايجان، قفقاز و ترکيه مي شود.«علي رضا جعفريان» مي افزايد: ترک ها نيز مانند فارس ها به منظور يافتن مکان مناسب براي زندگي به سرزمين هاي جديد مهاجرت مي کردند و ممکن است به دليل هم نژاد بودن با ساکنان آن مناطق در مکان هاي خاص ساکن شده باشند.وي با بيان اين که تمدن در ابتدا در سمت شرق بود و بعدها به سمت غرب متمايل شد مي گويد: مهاجرت اين اقوام نيز بيشتر به شکل شرق به غرب انجام مي شد.«جعفريان» تصريح مي کند: در زمان هاي بسيار قديم تمدن در سمت شرق و شمال چين بود، همين امر سبب مهاجرت بسياري از اروپاييان به شرق شد. در اين حرکت ها و مهاجرت ها بود که مغول ها که شاخه اي از ترک ها هستند به ايران مهاجرت کردند و در آن جا ساکن شدند.اين محقق اظهار مي کند: با مطالعه تاريخ ايران مي بينيم که ترک ها نزديک به هزار سال در ايران حاکم و ساکنان اصلي و قديمي ايران بودند که به مرور زمان اختلافاتي با فارس ها پيدا کردند، اما ادبيات و سنت خودشان را به خوبي حفظ کردند و حاکميت را در اين منطقه به دست آوردند.وي خاطر نشان مي کند: قوم ترک در داخل ايران مهاجرت هاي داخلي متعددي نيز داشتند و براي يافتن چراگاه و مکان هاي سرسبز به مناطق مختلف کوچ مي کردند.وي درباره روستاهاي ترک نشين ايران مي گويد: بيشتر روستاهاي ترک نشين ايران تاريخي بسيار قديمي دارد، به عنوان مثال روستاييان کوسه که در ۶۰ کيلومتري شيروان زندگي مي کنند، به زبان ترکي اصيل صحبت مي کنند. براساس بررسي هاي دقيق ساکنان اصلي اين روستا ترک ها بودند و در برهه اي از زمان عده اي از نيشابور به آن جا مهاجرت کردند.«جعفريان» بيان مي کند: در خراسان امروزي ترک ها به چند دسته تقسيم شده اند؛ گروهي از قديم در نيشابور و بام و صفي آباد زندگي مي کردند، گروهي ديگر در درگز و عده اي نيز در قوچان و شيروان هم چنين اسفراين و بجنورد ساکن شده اند.وي مي افزايد: بر اثر بعد زماني و مکاني که براي اين قوم به وجود آمده است، زبان آن ها به شکل محلي صيقل پيدا کرده و لهجه به وجود آمده است.وي هم چنين چگونگي ايجاد لهجه در ميان قوم ترک را نشان دهنده قدمت حضور اين قوم در ايران مي داند و مي گويد: قدمت تپه ارگ که در شيروان واقع شده است، به هزاره پنجم قبل از ميلاد بر مي گردد.وي تصريح مي کند: در مقايسه روستاهاي فارس نشين و ترک نشين خراسان، در مي يابيم که روستاهاي ترک نشين بسيار قديمي و پر جمعيت است.وي بيان مي کند: روستاهاي بزرگ ترک نشين شيروان هم چون زوارم، دوين، حسين آباد، ورقي و علي آباد و روستاي خيلي بزرگ و قديمي باغان که تاريخ آن از زمان صفويه مدون شده است از درجه اهميت بالايي برخوردار استصفحه N۰۴ فرهنگ (شمالي) ، شماره سريال ۱۷۴۲۷ ، تاريخ انتشار ۸۸۰۹۰۹
posted by6:59 PM
