AFŞAR

Friday, October 24, 2003

سؤزوموز

تورك خالق موزييى ذيروه سينده دوران٫ چاغيميزين فارابىسى

حاج قوربان سولئيمانى

قله موسيقى مردمى ترك٫ فارابى زمان

حاج قربان سليمانى

Haj Ghorban Soleimani

بخش اول

بيرينجى بؤلوم

(در بخش اول نوشته اطلاعاتى در باره حاج قربان سليمانى گردآورى شده از منابع مختلف داده شده است).

"The instrument is not my instrument I am the instrument when I perform"

Haj Ghorban Soleimani

هنگامى كه ساز مىنوازم٫ سازم ديگر ساز من نيست٫ من ساز منم.

ساز چالاندا٫ سازيم دئييل٫ من اؤزومون سازيم اولورام

"a gift from heaven"

"... A True National Treasure ...."

Liberation

موهبتى بهشتى٫گنجينه واقعى ملى

اوچماقدان بير آرماغان٫ گئرچك ميللى بير گؤمو

"He gracefully took his dotar and started playing. And it was a miracle."

"His Virtuosity and musicality are as natural as they are incredible."
Le Nouvel Observateur

او با ظرافت دوتارش را بدست گرفته و به نواختن آغاز نمود. و اين يك معجزه بو د

اينجه ليكله ايكى تئللىسينى الينه آليب چالماغا باشلادى٫ و بو بير مؤعجوزه ايدى

"... one of the world's great traditional musicians..."

Todd Michel McComb

يكىاز بزرگترين نوازندگان موسيقى سنتى در جهان

دونيانين ان بؤيوك عنعنوى موسيقىچىلريندن بيرى

ايران به لحاظ ملى يكى از متنوعترين و رنگارنگترين كشورهاى منطقه و جهان است (اندكس تنوع ملى در هندوستان 0.83 ٫ در پاكستان 0.80 ٫ در افغانستان 0.70 ٫ در تركيه 0.23٫ و در ايران 0.73 مىباشد) . بزرگترين گروه ملى ايران مليت ترك مىباشد كه در سراسر ايران پخش شده است. يكى از مناطقى كه مليت ترك در آن به طور متراكم ساكن است ناحيه شمال خراسان مىباشد (آذربايجان در شمال غرب و جنوب ايران محل اسكان اتحاديه طوائف قشقايى٫ خمسه و ديگر اهالى ترك دو منطقه ديگر را تشكيل مىدهند . در ضمن در شمال خراسان علاوه بر مليت ترك گروه تركى خويشاوند ديگرى يعنى خلق تركمن به طور متراكم در نواحى غربى مجاور درياى خزر نيز ساكن است).

با آنكه ملل ساكن در ايران با پس از صدها و هزاران سال زندگى در جغرافياى مشترك و تبادل فرهنگى داراى وجوه اشتراك بىشمارى با يكديگرند٫ هر كدام صاحب مختصات ملى و هويتى ويژه بسيارى نيز هستند. از ميان مشخصات فارقه مليت ترك در ايران به نظر من سه خصوصيت را مىبايست برشمرد: زبان تركى٫ فرهنگ موسيقيايى تركى و سنن-باورهاى اعتقادى. اين سه مشخصه فارقه در ضمن در ميان پارامترهاى هويت مشترك همه گروهها و زيرگروههاى ارضى٫ طائفه اى و مذهبى ترك زبان ايران نيز مىباشند. هويت مشتركى كه باعث مىگردد تركزبانان ايران در آينده نيز مانند گذشته نه به صورت گروههاى قومى متفاوت٫ بلكه به شكل قوم٫ خلق و يا ملت واحدى متشكل٫ دسته بندى و تعريف گردند.

فارغ از منطقه ارضى و جغرافيايى٫ فارغ از وابستگى طائفه اى و مذهبى آنچه كه فرهنگ موسيقيايى مليت ترك را از ديگر ملل همسايه ايرانى متمايز مىسازد ٫ علاوه بر جايگاه بسيار برجسته و منحصر به فرد موسيقى در حيات اجتماعى تركهاى ايران - مىتواند در سه عنصر اوزان (بخشى-عاشيق-...)٫ قوپوز (ساز-دوتار- چؤگور....) و دستانها خلاصه شود. تصور نمودن خلق ترك ايران بدون سه گانه اوزان-قوپوز-دستان غيرممكن است.

حاج قربان سليمانى قوچانى عاليترين شكل تجسم اين سه عنصر فرهنگ موسيقى اصيل و مردمى-ملىخلق ترك ايران در عصر ماست. او يكى از آخرين نمونه هاى اساتيد بخشى برجسته در موسيقى تركى است. بسيارى حاج قربان سليمانى را يكى از مهمترين و برجسته ترين هنرمندان معاصر ايران شمرده اند. موسيقى٫ نوازندگى و خوانندگى و اشعار تركى ( و فارسى) او كه آنها را به لهجه خاص تركان شمال خراسان مىخواند هر گونه مرز و سد زبانى را در هم مىنوردد.

----------------------------------------------------

حاج قربان سليمانى موسيقيدان كشاورز٫ خواننده و نوازنده دوتار–به تركى ايكى تئللى٫ فرمى از ساز ملى تركى قوپوز در شمال خراسان- ٫ در سال 1299 در روستاى ترك نشين على آباد در شمال قوچان (در منطقه ترك نشين در شمال خراسان) بدنيا آمد. او به لحاظ مليت ترك مىباشد. حاج قربان كه اكنون بيش از هشتاد سال سن دارد٫ تمام مدت زندگيش را در على آباد بسر برده است. او در مزرعه خود در اين روستا زندگى مىكند. وى علاوه بر زبان ملى و مادرى خود تركى٫ مانند بسيارى از بخشى هاى شمال خراسان قادر به خواندن به زبانهاى كردى و فارسى نيز ميباشد.

حاج قربان سليماني، از هفت سالگى نزد پدرش کربلايي رمضان كه خود از يكى از نوازندگان برجسته و معروف دو تار در شمال خراسان بود به شاگردي نشست٫ دو تار بدست گرفت و هنر نوازندگي را آموخت. کربلايي رمضان نيز هنرش را از پدر خويش آموخته بود. حاج قربان بيست ساله بود که پدرش درگذشت. بعد از فوت پدر نزد استادان موسيقى تركى غلامحسين بخشي جعفرآبادي، حاج محمد بخشي قيطاني و عوض بخشي به آموختن نوازندگي دو تار و خوانندگي ادامه داد و در 21 سالگي عنوان بخشي گرفت. گفته شده است كه شيوه نوازندگي او بيشتر متأثر از شيوه غلامحسين بخشي است. او در سير حيات موسيقيايى خود به مجالس عروسي در روستاها و قصبه هاى افشاريورد دعوت مي‌شد.

حاج قربان از سال 1346 تا 1366 مدت بيست سال به دلايل مذهبي دست به ساز نزد و از نواختن دو تار امتناع ورزيد. وى در اين مورد مىگويد: "يك روز بعد از سفر حج كه از يك جشن عروسى بر مىگشتم ملايى به من گفت كه من و موسيقى من نفرين شده و شيطانى هستيم. من آن روز دوتارم را به گوشه انداخته و تقريبا به مدت بيست سال ساز نزدم". تا اينكه دو روحاني از مشهد بر خلاف شيخ اول به وي تاكيد كردند كه ساز زدن گناه نيست و موسيقي او را موهبتي الهي خوانده و تشويق به نواختنش کرده و وى را با سازش آشتي دادند.

حاج قربان كشاورزى داراى دو دختر و يك پسر است. او مطابق سنن ملى تركى٫ هنرش را به تنها پسرش عليرضا كه اكنون بيش از پنجاه سال دارد و همه جا در ساز و آواز پدر را همراهي مي کند آموخته است. پسرهاى عليرضا سليمانى نيز كه 11 و 15 ساله هستند به نوبه خود دنباله روى هنر پدر و پدر بزرگشان مىباشند .

حاج قربان سالهاست که در جشنواره هاي مختلف موسيقي در ايران و فستيوالهاى خارج از کشور شرکت مي کند و دوستداران هنر موسيقي را با هنر بىبديل نوازندگي خود ٫ با موسيقى مقامي و فولكلوريك تركى آشنا و محظوظ مىکند. او در ايران نيز پس از انقلاب در فستوالهاى چندى در تهران شركت نموده است. حاج قربان در سال 1369 دو برنامه در جشنواره موسيقي هزاره فردوسي اجرا نمود و در همين سال در جشنواره آواز و موسيقى انقلابى جايزه اول را به عنوان بهترين و اصيل ترين نوازنده كسب نمود.

حاج قربان سليمانى در جوانى به كشورهاى سوريه٫ عربستان (مكه) و تركيه سفر كرده است. او در فرانسه (8 بار)٫ آلمان٫ سوئيس، بلژيك، كلمبيا، انگليس، پرو، پاناما، آمريكاي شمالي به كنسرتهاى گوناگون دعوت و در آنها برنامه اجرا كرده است. در سال 1991 ميلادي که اين هنرمند بزرگ ترك در فستيوال موسيقي و تئاتر سنتي ايران در جشنواره شهر آوينيون فرانسه شرکت کرده بود حضار را مجذوب و حيران هنر خويش ساخت و تحسين موسيقى دانان و آهنگ سازان نامى غرب را برانگيخت. منتقدين اروپايي موسيقي در روزنامه فرانسوى لوموند به او لقب " گنجينه ملى واقعى" را دادند و مجله مشهور فرهنگى فرانسوى نوول آبزرواتر در مورد او نوشت "حس عميق او نسبت به موسيقى و مهارت او در نوازندگى٫ در عين حال كه بسيار طبيعى جلوه مىكند٫ بسيار حيرت انگيز است". پس از فستيوال آوينيون وى در مقابل تماشاگران به وجد آمده در پاريس اجراى هنر نمود. در اين اجرا حاج قربان و پسرش از سوى تماشاگران سه بار به صحنه بازخوانده شدند و پس از آن بر دستهاى حضار حمل شدند. حاج قربان همان سال به جشنواره هنر ايران در دوسلدورف آلمان دعوت شد. پس از آن پىدرپى نشريات لوموند٫ ليبراسيون٫ لو نوئل اوبزئرواتور٫ بىبىسى٫ و رسانه هاى ديگر با وى مصاحبه هايى انجام دادند و عكس وى در قاب جلد ليبراسيون شماره جولاى 1991 با تيتر گنجينه اى ملى چاپ شد. مجله لوموند فرانسوى نيز تصوير حاج قربان سليمانى را روى جلد خود چاپ كرد و زير آن نوشت:"كسى كه درهاى بهشت را به روى غرب گشود". با اين فستيوال دنياى غرب موسيقى او –موسيقى تركى شمال خراسان را كشف كرد و بدين ترتيب او به يك نوازنده جهاني تبديل و شهرتي بين المللى كسب كرد.

حاج قربان سليماني نوازنده بزرگ دوتار تركى خراساني٫ اين آخرين راوي بزرگ بازمانده از نسل بخشيان ترك شمال خراسان در باره ساز و موسيقى ملى تركى چنين مىگويد:

- بايد با ساز مهربان و شکيبا بود. تو عاشق سازي، نه ساز عاشق تو. وقتي که ساز و نوايش آدم را گير بيندازد ديگر نمىتواني از چنگش خلاص شوي. در اين حال است که از خود بيخود مىشوم٫ حساب زمان از دستم در مىرود و تمام بدنم خيس عرق مىشود. ساز گويي بال در مىآورد، خودش را به اين طرف و آن طرف مىکشد. سيم هايش جان مىگيرند و با هر پنجه من به فرياد و لرزه در مىآيند .

- آدم تا به سن عقل و کمال نرسد نمىفهمد عشق چيست. سن که از پنجاه گذشت، آن وقت مىفهمي که عشق چه کارها مىکند و دفع بلاها که نمىکند. پنجاه ساله باشي مىفهمي که ساز چه راز و نيازي با تو مىکند!

- اين همه موسيقي تمامي كشورها هيچ تفاوتي با يكديگر ندارد . هر مليت و قومي بنا به شرايط و موقعيت خود كار مي‌كنند.

- اگر عكس مرا به هر فرانسوي نشان دهيد مرا مي‌شناسد ولي از هر 100 نفر مشهدي حتي يك نفر هم اسم مرا نشنيده است . اين به خاطر اين است كه ما هنردوست نيستيم ولي خارجي‌ها به خصوص فرانسويان هنر دوست و عاشق موسيقي‌اند.

- اگر جشنواره ها نباشد، موسيقي محکوم به مرگ است و مسلما بايد به آن توجه زيادي بکنند و در اين ميان شرطي وجود دارد و آن اين است که هر قوم و طايفه از شمال ، جنوب و شرق و غرب و از کرد و ترک و فارس و بلوچ و... فرهنگ خود را حفظ کند و در اشاعه آن بکوشد و آن را من درآوردي و زايل نسازد. حيف است که آهنگهاي ماندگار ما در اثر بىتوجهي برخي هنرمندان از ميان برود. متاسفانه موسيقي امروز ايران مثل مطرب بازي سرکوچه شده است و به سمت هرج و مرج و بيگانگي پيش مىرود. بايد به آنچه از آباء و اجداد ما باقي مانده است ، وفادار باشيم ؛ زيرا آن گنجينه اي است که ما بيشتر از اين به آن مديونيم و ما فرهنگي داريم که در دنيا نمونه است و حيف نيست که آن را با نغمه هاي بيگانه و من درآوردي قاطي کنيم؟ به نظر من هر قوم و قبيله اي بايد با خودش رقابت کند و درست نيست که پا در کفش ديگر اقوام کند. [1]

حاج قربان سليماني كه عضو هيات داوران دومين جشنواره‌ي موسيقي مقامي بود وضعيت و ميزان حمايت دولت از هنرمندان در قالب طرح تكريم را امري مثبت و قابل توجه مىخواند و تصريح مىكند: با توجه به گسترش و شدت غناي موسيقي مقامي خراسان، اعتلا و توسعه اين هنر نياز به برنامه‌ريزي گسترده دارد. توسعه موسيقي مقامي نيازمند آموزش صحيح و اصولي است لذا به هر كسي نبايد اجازه تدريس و آموزش داده شود كما اين كه علاقمندان آموزش قبلا بايد مراحلي را پشت سر بگذارند تا مجوز دريافت كنند. وقتي استاد ناقص باشد شاگرد به مراتب بدتر و ناقص‌تر از استاد خواهد شد لذا بايد براي نحوه آموزش موسيقي مقامي تمهيداتي انديشيده شود.خواهش من از مسئولان فرهنگي و هنري آن است كه موسيقي مقامي را كه ميراث فرهنگي و معنوي گذشتگان ماست مدنظر قرار دهند. هنرمندان موسيقي مقامي نيز بدانند اين حوزه از هنر كاملا اصيل و پاك است كه قرطي‌بازي در آن جائي نداشته و نخواهد داشت.

------------------------------------------------------------

شاه ختايى مقامى- با اجراى حاج قربان سليمانى

بير بلادان قاچيبان يوز مين بلايا اوغراديم

بير زامان شاد اولماديم درد و بلايا اوغراديم

قان يوتوب هر لحظه بير درد و بلايا اوغراديم

نئيله ييم ائى دوستان من بىوفايا اوغراديم

شول فلكين گرديشى٫ هئچ وقت منى شاد ائتمه دى

خسته كؤنلوم بير بلادن٫ غمدن آزاد ائتمه دى

آيرى دوشدوم قووم و قارداشدان منى ياد ائتمه دى

من تكين بخت-ى قارانى خانه ويران ائتمه دى

نئيله ييم ائى دوستان٫ من بى وفايا اوغراديم؟

گؤرسه لر احواليمى هر موبتلا ييغلار منه

آه و ناله مدن يانيب شاه و گدا ييغلار منه

دال ائديپ بيگانه لر هر آشينا ييغلار منه

رحم ائديب هر مفلس و هر بينوا ييغلار منه

نئيله ييم ائى دوستان٫ من بى وفايا اوغراديم؟

ائى خودايا ائيله دين غمدن صنوبرى نه حال

هئچ موسلمان اولماسين من تك غم ايچره موبتلا

لوطف ائديب يا خيضر-ى پئيغمبر مدد ائت سن منگا

قالميشام دار و فنا ايچره گيريفتار و بلا

نئيله ييم ائى دوستان٫ من بى وفايا اوغراديم؟

----------------------------------------------------

براى علاقمندان موسيقى تركى (خراسانى):

1-دوئت حاج قربان سليمانى و عليرضا سليمانى ٫ مقام شاه ختايى٫ تركى (هفت دقيقه٫ هفت ثانيه). براى گوش دادن در پايين صفحه به روى play sample كليك كنيد.

2-استاد حاج قربان سليمانى٫ تركى-فارسى (پنج دقيقه هفت ثانيه) در سروش مئديا, در فرهنگسرا

3-استاد محمد حسين يگانه٫ تركى. براى گوش دادن در پايين صفحه به روى play sample كليك كنيد.

4-استاد محمد حسين يگانه٫ تركى (چهار دقيقه بيست و نه ثانيه).

5- قطعه دوتار (دو دقيقه هفده ثانيه).

6-حاجى قلاق-قطعه دوتار از حاج قربان سليمانى (دو دقيقه پنج ثانيه).

7-دوتار تركى (شصت و سه ثانيه).

8-در اين صفحه مىتوانيد به گيرشيمه (آغاز) گرايلى, جبار, قاراجابايير, تجنيس٫ زرنجى حسين يار٫..... گوش كنيد(هر كدام 30 ثانيه).

9-آهنگ بجنوردى (از وئبلاگ شيندخت).

----------------------------------------------------

[1] متاسفانه على رغم تصريح و تاكيد حاج قربان سليمانى ٫ بعضى از موسسات موسيقى فارسى به خصوص در خارج از كشور حاج قربان ٫ ساز ملى تركى قوپوز-دوتار٫ نهاد بخشى-عاشيقى و كلا موسيقى و رقص مقامى٫ آيينى٫ ايلى و فولكلوريك تركى خراسان و تركان ديگر نقاط ايران را به طرزى بسيار ناخوشايند با عنوان موسيقى سنتى فارسى٫ موسيقى هنرى فارسى٫ فرهنگ فارسى و .... (Traditional Persian music٫ Persian Art Music٫ Persian culture) تقديم مىنمايند. به عنوان مثال نگاه كنيد به آدرسهاى زير: http://www.kereshmeh.com/music.html ٫ www.persianmusic.com ٫ Khorasan Persian Art Music

گئرچه يه هو!!!!

posted by 9:27 PM

Thursday, October 02, 2003

Oyanış” Cem'iyeti'nin Quzey Xorasan haqqınde bildirişi

Quzey Xorasan, Xorasan Türklerinin ana yurdu 140,000 km yaxın bir yerdir. Bu torpaqlar, quzeyden Türkmenistan Cumhuriyeti'ne, günbatandan Türkmen Sehra'ya, gündoğandan Afqanistan'a ve güneyden Kevir Deşti'nin qıraqlarına qeder uzanır. Tarix elminin gösterdiyine göre eski çağlardan beri Xorasan'ın quzeyinde Türkler yaşayıb, bugün de 4,000,000 artıq Xorasan Türkü bu bölgede yaşamaqdadır. Quzey Xorasan'ın şeherleri: Meşhed, Biryurd (Bocnurd), Quçan, Deregez, Şirvan, Serexs, Cuğtay, Isfarayin, Faric, Raz, Aşqan (Aşxana) ve Cekana. Bu şeherlerin çevresindeki kendler, Nadir'in Kelatı, Bam Sefiabad, Geraili bölgesi, Sebzivar ile Nişabur'un arasındakı kendler, ele de bu iki şeherde yaşayanların bir çoxu Türkdürler. Xorasan Türkleri çox eski çağlardan beri öz olacaylarını (muqedderatlarini) te'yin etmekde feal olub, Qeznelilerden başlayaraq Qacarlara qeder Türk hökümetlerinin qurulmasına kömekçi olublar.

Xorasan Türkleri öz yerli hökümetlerini quraraq herden güclü dövletler, Afşarlılar kimi, yaradıblar. Qacarlardan sonra Pehleviler ve onların varisi İran Islam Cumhuriyeti Türklere qarşı eritmeçilik (assimilation) siyasetini önge (qabağa) sürüb ictimayi ve me'nevi soyqırıma başlayıblar. Sovetler Birliyi'nin dağılması ile 5 müsteqil Türk dövletinin yaranması bölgede ve en çox Iran'da etki (te'sir) qoysa da, bununla bereber İran'da Türklere qarşı tebliğat ve ayrıseçkilik çoxalıbdır. Fars hökümeti milletimizi basqı altında saxlamaq üçün yene çirkin yollar axtarıb ve öz amaclarına yetişmek üçün bölgedeki elmi merkezlerini milletimize qarşı to'tee merkezine çeviribdir.

Meşhed'in Ferdovsi Biliyurdu (Universitesi) Quds Rezevi Astanası'nın mali kömeki ile onlarca kitab ve dergi neşr ederek, bolgede yaşayan Kürdlerin coxunluq olduqlarını göstermeye calışır. Neşr olan kitab ve dergilerde yazılıb: Kürdler öz tarixi hereketlerinden (!) sonra bölgede Gerailiları meğlub edib ve özleri Geraili Türklerinin yeri olan Quzey Xorasan'a hakim olublar. Bu neşriyatda cahilcesine calışılır şeherlerin, kendlerin, çayların, dağların Türkçe adlarını deyişdirib, yerine Farsca-Kürdce ad qoysunlar (!). Örnek üçün: „Qaravul“ dağını „Sirkuh“a ve ya „Bocnurd“'u önce „Bijanyurd'“a, sonra „Bijangerd“'e ve sonucda „Bijankürd“'e çeviribler. Yene onların iddeasına göre „Deregez“ qedimler „Derexer“ olub ve bu bahane ile onu „Mehemmed Abad“a çeviribler.

Biz, düşmenlerin Xorasan Türklerine qarşı çekdikleri şeytanca pılanlarını açıqlayaraq onları mehkum edib milletimizi öz milli varlıq ve şerefini qorumağa cağırırıq ve bütün yurddaşlarımızdan istiyerek beşer huquqları menşurunda qeyd olunan bütün milli ve insani huquqlarını ele getirmeyecen dinc oturmasınlar!

“Oyanış” Quzey Xorasan Türklerinin Cem'iyeti

posted by 9:50 AM