AFŞAR

Tuesday, June 10, 2003


نيشابورون سرولايت بخشينين لهجه سى

لهجه تركى بخش سرولايت نيشابور


سر ولايت 120 پارچا آباديله نيشابورون ان بؤيوٍك بخشيدير. چكنه آدلئ مركزيله. اهاليسي توٍرك دوٍرلر. اسفراين شهرستانينين بام صفي آباد بخشي هابئله تربت حيدريه ده جلگه رخ اهاليسي بو اؤزه لليكده دانيشيرلار.
1ـ نون غونه ايشله كدير (چوْخ ضعيف صورتده).

۲ـ صايتلر آذربايجان كيمي 9 دور.

3ـ او(u)، ايـ (i)، اوٍ (ü) صايتلرله باشلانان سؤزلر (يٌ) حرفيله باشلانير.
يٌيل / ايل
يٌيليك / ايليك
يٌيلان / ايلان
يٌوٍز / اوٍز
يٌوٍچ / اوٍچ
يٌولدوز / اولدوز

4ـ (ب) كلمه نين اوّلينده اسکي حالتينده قاليًر:
بار / وٌار
بئر / وٌئر
بوْلدو / اوْلدو

5ـ مصدر شكيل چيسي يالنيًز (ماخ) دير.
سر ولايت لوٍغتلريندن اؤرنكلر:

توٍك / توٍك
سوٍمه ك / سوٍموٍك
مئيٌين / بئيٌين
كاتا / بؤيوٍك
يٌيليك / ايليك
بووٌا / بابا، آتا
زاماراق / گؤبه لك
يٌيلان / ايلان
دوْداق / دوْداق
يٌيل / ايل
توٍتوٍن / توٍستوٍ
يٌيت / ايت
هؤل / يٌاش، شئه
يٌوٍچ / اوٍچ
زبغ / انگ
يٌوٍز / اوٍز
ديشاتي / لثه
يٌوٍزوٍم / اوٍزوٍم
قولاق / قولاق
دنجه / مرجيمك
چنه / چانا،چنه
نوْختيء / نوْخود
سيبيل / بيغ
سوخاكوْ/ سيب خاكي، يئرآلما
گؤوٌه ك / گؤبك
ائتماخ / آپارماق
قولاما / بيله رزيك
تئيٌخر / قوْدوق
قيًچ / قيًچ
بوْغز / بوْغاز
دوٍز / ديز
كچك / كئچي
دالباش / چيگين
داش / ائشيك
بيرماق / بارماق
اوْغلاق / چپيش
بوْغون / بوْغوم، مفصل
ائشيك / قاپئ
بوٍرون / بورون
چيًمچيًق/ سئرچه
ممه ك / امجه ك
سوٍرچك / ناغيل، قيصّه
پاشنا / دابان
انئيٌ / آنا
توْببوق / توْپوق
قوْموز / يٌوموروق
يٌوٍره ك / اوٍره ك
اوٍز / يٌوٍز (سايٌ)
آغ باغيًر / آغ جييٌر
كاكا / قارداش
قاراباغيًر / قارا جييٌر
يٌيديش / قاب قاشيق
روٍده / باغيًرساق
چوْپيت / اوشاق اسگيس
قوشدولو/ پيلوْوٌ ريشته سي
پيشيك / پيشيك
قوزلاماق / دوْغماق
اوْت / اوْت
كؤش / باشماق، كفش
يٌومورتا / يٌومورتا
دوٍوٌه / دوٌه
قار / قار
باش / باش
ياغيًش / ياغيًش
گؤز / گؤز
بولوت / بولوت
قاش / قاش
چؤره يٌ / چؤره ك
دوْداق / دوْداق
گؤنگس / كؤكس
ديل / ديل
آلل / آلين
ديش / ديش
هرده / تپه
ال / ال
كوٍلته / بؤرك
آيٌاق / آيٌاق
قيًز / قيًز
قاريًن / قاريًن
اوْغلان / اوْغلان
قوْل / قوْل
ديرسك / ديرسك
بود / بود
كوٍره ك / كوٍره ك
بئل / بئل
بؤگوٍر / بؤيٌوٍر
ديًرناق / ديًرناق
بوْيٌون / بوْيٌون
كيلپيك / كيرپيك
دؤش / دؤش
قوْلتوق / قوْلتوق
قوجاق / قوجاق
دري / دري
ات / ات
يٌاغ / يٌاغ
اؤزوٍم / اؤزوٍم
داش / داش
چؤل / چؤل


posted by 12:00 PM

Saturday, June 07, 2003


سبزوار شهرستانينين جوين جغتا بخشينين ديلى

زبان تركى بخش جوين جغتاى شهرستان سبزوار


جوين جغتا بخشي سبزوارين بؤيوٍك بخش لرينين بيريدير. حدوداٌّ 80-70 پارچا آبادي ايله اوٍچ عمده شهر بو بخشي تشكيل ائدير. (شهرلر: جغتا، سلطان آباد، حكم آباد). بورانيًن ديلي دئمك اوْلار بجنورد ديلينين بوداغينداندير. اوْراداكئ اؤزه لليكلر، چوْخو بورادا دا واردير.

1ـ ائ (ı) صايتي بورادا كلمه نين اوْرتاسيندا چوْخ او (u) يا اوْ (o) اوْلور:
آچوق / آچيًق
قاتوْق / قاتيًق
آغور / آغيًر

۲ـ او (u ) و اوْ ) o) صايتلري بيربيرلرينين يئرينه اوْتورور:
قوْلاق / قولاق
جوين جغتا لوٍغتلريندن اؤرنكلر

تيك / توٍك، تيك (مك)

چئره يٌ / چؤرك
درريء / دري
قاتوْق / قاتيًق
ايز / اوٍز
آلمه / آلما
آل / آليًن
بوقدئيٌ / بوغدا
گئز / گؤز
آرپه / آرپا
بوْرن / بورون
ساريء / سارئ
آغز / آغيًز
چونچوْق / سئرچه
ديداق / دوْداق
آيٌاق / آيٌاق
بوك / ياناق
سو / سو
بوْيٌن / بوْيٌون
توْرپاق / توْرپاق
بئرماق / بارماق
يٌئل / يٌئل
دئرناق / ديًرناق
آيٌ / آيٌ
گئنس / كؤكس
گئجه / گئجه
قارن / قاريًن
داغ / داغ
سئمه يٌ / سوٍموٍك
داش / داش
ايره يٌ / اوٍره ك
اوْت / اوْت
گيندئز / گوٍندوٍز
قارا / قارا
يٌوخاريء/ يٌوخارئ
ديل / ديل
آشاقيء / آشاغئ
ديش / ديش
هرده / تپه
ساققال / ساققال
دمئر / دمير
قوْل / قوْل
ائشيك قاپي/ قاپئ
ديز / ديز
ات / ات
قوممئز / يوموروق
ال / ال
قوْرري / قورو
قان / قان
قوْنشيء / قوْنشو
گئله / بيزوْوٌ
يٌوْلوخ / تلس، عجله ائت
گئنگ / گئن
يٌاغشيء / يٌاخشئ
آغوز / آغيًر
بيته اشه/ ديسكينمك
آچوق / آچيًق
هوْچچه / ايًشقيًريًق
بيء / وٌئر
قوْييوْق / غليظ
قئززي / ايستي
روْ / شوْل، رقيق
قارانقيء / قارانليًق
سئرچك / ناغيل
ايشئق / ايشيًق
قوْلاق / قولاق
ايككيء / ايكي
اوْغلاق / چپيش
ايز / يٌوٍز
ايچيء / اوٍچ
هئل / يٌاش، شئه

گئتمك فعلينين جغتاجا صرفي:

كئچميش - نقلي كئچميش

1ـ گئتتوْم / گئتديم 1ـ گئدئپ تئره م / گئتميشم
۲ـ گئتتي / گئتدين ۲ـ گئدئپ تئريٌ / گئتميشسن
3ـ گئتتيء / گئتدي 3ـ گئدئپ تيء / گئديبدير
4ـ گئتتيگ / گئتديك 4ـ گئدئپ تئريگ/ گئتميشيك
5ـ گئتتيس / گئتدينيز 5ـ گئدئپ تئريس/ گئتميشسينيز
6ـ گئتدئلن / گئتديلر 6ـ گئدئپ تئلند / گئديبلر

ايستيمراري كئچميش - گله جك

1ـ گئدئپتئر دوْم / گئدرديم 1ـ گئدئره م / گئده رم
۲ـ گئدئپتئردي / گئدردين ۲ـ گئدئره يٌ / گئده رسن
3ـ گئدئپتئرديء / گئدردي 3ـ گئدييٌه / گئده ر
4ـ گئدئپتئرديگ / گئدرديك 4ـ گئدئريگ / گئده ريك
5ـ گئدئپتئرديس / گئدردينيز 5ـ گئدئريس / گئده رسينيز
6ـ گئدئپ تئرلند / گئدرديلر 6ـ گئده للند / گئده رلر

ايلتيزامي كئچميش

1ـ گئتميش اوْلم / گئتميش اوْلام
۲ـ گئتميشاوْلي / گئتميش اوْلاسان
3ـگئتميش اوْلر / گئتميش اوْلا
4ـگئتميش اوْلگ / گئتميش اوْلاق
5ـ گئتميش اوْلس / گئتميش اوْلاسيًنيًز
6ـ گئتميش اوْله لـله / گئتميش اوْلالار

سبزوارين 50 كيلومئترليگينده اوْلان حكم آباددان اؤرنكلر

قئل / قيًل - گلديد / گلدينيز
كيره ك / كوٍره ك -گلدئلند / گلديلر
ديز / ديز - گيردئم / گؤردوٍم
هيليك / ايليك - گيردي / گؤردوٍن
سيمه يٌ / سوٍموٍك -گيرديء / گؤردوٍ
گلدئم / گلديم - گيرديم / گؤردوٍك
گلدي / گلدي - گيرديد / گؤروٍنوٍز
گلديء / گلدي - گيردئلند/ گؤردوٍلر
گلديم / گلديك


posted by 6:05 PM

Thursday, June 05, 2003


بجنورد گوٍنئيٌيينده گريوٌان شهرينين ديلي اؤزه لليكلرى

خصوصيات لهجه تركى شهر گريوان در جنوب بجنورد


1ـ نون غونه واردير.

۲ـ كلمه نين اوٌلينده (ب) حرفي اسگي شكلينده قاليًر.
بار / وٌار
بئر / وٌئر

3ـ مصدر شكيلچيسي (ماق) ديًر.
يئماق / يئمك
ائرتماق / آپارماق

4ـ اؤ Ö))، اوٍü))، ايً (ı)، صايتلري يٌوْخدور. اﻴ ً (ı) صايتي ايـ (i) و ائـ (e) آراسئ دئيٌيلير.
5ـ كلمه نين سوْنونداكي (آ) (اَ ) اوْلور:
آله / آلا
آته / آتا
6ـ كلمه نين اوْرتاسيندا و سوْنوندا گلن (د) (يٌ) اوْلور
آيٌام / آدام

7ـ هردن صاميتلر دال قاباق گلير:
سئرفه / سوٍفره
قوْشنيء / قوْنشو:

8ـ كلمه نين سوْنونداكي (ك) و (گ)، (يٌ) اوْلور:
ديرسه يٌ / ديرسك

9ـ كلمه نين اوْرتاسي گاهاٌّ بعضي حرفلر قوْشا گلير:
قوْرزيء / قوزو
قرريء /قاري
تاممان /تومان

10ـ سوْندا گلن قاپالي صايتلر (يء) (e) اوْلور:
قورزيء /قوزو
دليء / دلي

11ـ آذربايجاندا (د) له باشلانان بير چوْخ سؤز (ت) ايله باشلير:
تورماق / دورماق

گريوان لوٍغتلرينده ن اؤرنكلر:

ائرتماق / آپارماق
ايز / اوٍز
سئغئر / سيًغيًر
قوْوٌاق / قابيًق
دينال / دووٌار
گئنئز / گوٍندوٍز
ايز /يٌوٍز
شو / بو
سانيء / دانا
توْغ / توْيوق
هئل / يٌاش، شئه
لوْته ل / يوْققوش اوٍزيٌوخارئ
ائرماق / هؤرمك
لايٌ / بولانيًق، ليل
قوش / سئرچه
توتون / هيس
چايٌ / قويٌو (چاه)
وئرماق / وورماق
كشئر / يٌئركؤكوٍ
قارپاج / يٌارئ يٌومورو بير نؤوٌ تيكان
داغ دووٌاريء/ داغ گئچيسي
كيل / كوٍل
كيء / ايكي


گريوان فوْلكلوروندان اؤرنكلر:

١رعيّت لئنگ ايشله، بيٌ لئنگ ديشله.
رعيت كيمي ايشله، بيٌ كيمي ديشله.

۲ـ داغ دووٌارييٌه گوله ديٌديء كلپه سه نالئش ائدديء.
داغ كئچيسي نه گوٍلـله ديٌدي، كرتنكله ناله ائله دى.

3ـ ائستييٌه نگ بالئق توتئنگ لوٌاسئنگ هئل اوْلمه سئن.
ايستيرسن باليًق توتاسان پالتارين يٌاش اوْلمايٌا

4ـ كله دئيٌئله ند باشئنگيء يودئنگ دئديء يودئم و ائردئم.
كئچله دئديلر باشيني يٌودون دئدي يٌودومدا هؤردوٍمده

5ـ آله گئچئنيء آيٌريء قئرخمه.
آلا گئچيني آيٌرئ قيًرخما

6ـ سلطان محمود دن بئه ئيٌ خوْدايٌديء.
سلطان محمود دان بؤيٍوك آللهدير

7ـ گورئلله، ياغمه
گوٍروٍلـله، يٌاغما

8ـ شو آش شوكاسه
بو آش بو كاسا

9ـ سئغئر كوٌير اوْلر ايزيء قره لئق دوْشمنه قالر.
اينك بؤيوٍير اوٍزوٍ قارالئيق دوٍشمنه قالار

10ـ رئشوه ت ايمام حسينئنگ باشئني كسديء.
ريشوه ايمام حسينين باشين كسدى

11ـ مئهمان اوّل گئجه قئزئلديء، دوّم گئجه ميسديء، سوّم گئجه پيسديء.
قوْناق اوّل گئجه قيًزيًلديًر, ايكينجي گئجه ميسدير, اوٍچوٍنجوٍ گئجه پيسدير

1۲ـ سحرئنگ قارئنن قوْرخ اوّل آغشامئنگ مئهمانئنن.
سحرين قارئيندان قوْرخ اوّل آخشاميًن قوْناغيندان

13ـ ايزئنه باخ سيتئنيء ساغ.
اوٍزوٍنه باخ سوٍتوٍنوٍ ساغ

14ـ تا يئٌل گلمه سئن دئرخت ترپنمئيٌه.
يٌئل اسمه يٌينجه آغاج ترپنمز

15ـ گئجه آج يٌاتييٌه گينئز كروٌانسره قيٌيمت ائيٌه.
گئجه آج يٌاتير گوٍنوٍز كروٌانسارا قييمت ائدير

16ـ آج قارئن اجيء ايران.
آج قارين آجي ائيٌران

17ـ آيٌام ائلمه نه ن خوٌهر اوْلسئن ايزيء ايز قوٌرئنيء قازر.
آدام اؤلمه گيندن خبري اوْلسا اؤزوٍ اؤز قبريني قازار
).
18ـ سووٌيء لايٌ ائيٌه بالئق توُتئنگ.
سويٌو بولانديًريًر باليًق توتسون

19ـ آته نئنگ آلقئشيء خوْايٌئنگ برئشيء. انه نئنگ قارقيشيء خوْدايٌئنگ وٌئرئشيء.
آتانيًن آلقيًشي آللهين وٌئريشي، آنانئين قارقيًشي آللهين ووروشو

۲0ـ قوززيءلئقده سيت گئرمه يٌئم توْقلئقده اوْت گئرمه يٌئم.
قوزولوقدا سوٍت گؤرمه ديم توْخلولوقدا اوْت گؤرمه دي
م
۲1ـ قلعه دن چئخ رسمئننن چئخمه.
قالادان (كنددن)، چيًخ دبيندن چيًخما

۲۲ـ قوْشنيء قوْشنيءدن ائرته تورماق ائرگنيٌه.
قوْنشو قوْنشودان ائرته دورماق اؤرگه شر

۲3ـ سوكيء بير جئوٌدن آشديء قوْيٌ مئنگ جئوٌدن آشسئن.
سوكي بير آرخدان آشدئ قوْيٌ مين آرخدا آشسيًن

۲4ـ يٌوْمئرته سيء ائزگه يٌئرده قوْديء قوْده سيء منئنگ ايستئمه.
يٌومورتاسئ اؤزگه يٌئرده, قوْد قوْد و منيم اوٍستوٍمه

۲5ـ اوْراقچئنيء اوْراقه قوْيٌمه لند اوْراقئنيء آلمئيٌه لن.
اوْراقچيًنئ بيچينه قوْيٌماسالار اوْراغيًنیً آلمازلار

۲6ـ اوْيٌئنه گئرانئنگ باشئيٌه م اوْيٌنه يٌه گئتئيٌه م اوْيٌنه.
اوْيٌونا گيره نين باشيًدا اوْيٌنار گؤتوٍده اوْيٌنار

۲7ـ گينئيٌده داوٌئدئله ند قوزئيٌده سئنديء باشئم.
گوٍنئيٌده داوٌا ائله ديلر قوزئيٌده باشيًم سيًندئ

۲8ـ بئدده چالليء ديٌئلمكيء ككلييٌه پنا بئرئم.
كوْل جا دئيٌيلم كي كهليگه پناه وئريم

۲9ـ قرريء سئغئر يٌئره ديٌسئن بيچاق چوْخ اوْليٌه.
قارئ سيًغيًر يٌئره ديٌسين پيچاق چوْخ اوْلار
.
30ـ قوْيٌنيء ائز ايٌاقئنن ساللاندئريٌه له ند، گئچئنيء ائز ايٌاقئنن.
قوْيونو اؤز آيٌاغيندان ساللارلار كئچيني اؤز آيٌاغيًندان

31ـ قلوٌئرنن سو ائلچئيٌه.
قلبيرنن سو اؤلچوٍر

3۲ـ شفتاليء هرنه مه شيرين اوْلسئن قئله اوْليٌه.
شفتالئ هرنه شيرين اوْلسون توٍكلوٍ اوْلار

33ـ دونيٌانيء گئيٌ گئتئرسئن كئكلئيٌين خوره يٌيءريديء.
دوٍنيٌاني گؤيٌ گؤتوٍرسوٍن گلليگين يئمه گي قومدور

34ـ قوْشنئم يٌاخشيء اوْلسئن كور قئزئم ار اييٌه ر.
قوْنشوم يٌاخشئ اوْلسون كوْر قيًزيًم ار ائله ر

35ـ قوْردنه مه بيليٌه قتئر قيمتيء.
قورد قاتيًريًن قييٌمتين نه بيلير

36ـ طنف دايٌئمن اينجه يئردن ايزيليٌه.
ايپ دايم اينجه يئردن اوٍزوٍلر

37ـ بئز گلدي گلئن گئرماغه, گلئن گئدديء دززي درماغه.
بيز گلديك گلين گؤرمگه گلين گئتدي چؤرچؤپ (تززك ؟ ) درمگه

38ـ قتئره دئيٌلن ناقرته يوْل گئيٌه نگ دييٌه شلاقه باخيٌه.
قاتيًرا دئديلر نه قدر يوْل گئديرسن دئدي شاللاغا باخير آغا

39ـ ايزئنگ ايتگه بيرداش آته نگ خلق اوْن داش آتيٌه.
اؤزوٍن ايتينه بيرداش آتسان خالق اوْن داش آتار

40ـ ساريء سئغئرسنم يٌات منم يٌاتئم ,باخئم قرضدار گلر كئميء ائرتيٌ.
سارئ سيًغيًرسنده يٌات منده يٌاتيًم, باخيًم بوْرجلو گلر كيمي آپارار

posted by 11:03 AM

Wednesday, June 04, 2003


خراسان توٍرکلرينين ديلي

زبان تركهاى خراسان


اسماعيل نعمتي پايدار


خراسانين قوزئيينده ايكي ميليٌوْن حدودوندا توٍرك ديللي يوردداش ياشاماقداديرلار. بونلاردان ياريم ميليٌوْنا ياخين، مقدس مشهد شهرينده ياشايان آذربايجانليلاردير. قالاني خراسانين يئرلي توٍركلريديركي اوْرادا كوٍرد ديللي (كوْرمانج اوْيماغي)، فارس و توٍركمن وطنداشلاريلا ياشاييرلار. بونلارين ديللرينده آذربايجان، توٍركمن، اوْرتا آسيا توٍركجه لرينين اؤزه لليكلري گؤروٍنوٍر.


خراسان توٍركلرينين ديللري ديلچيليك باخيميندان اوٍچ بوداغا بؤلوٍنوٍر:


باتي (غربي) بوداغي: خراسان توٍركجه سي يئددي صايتله كي آذربايجان صايتلريندن ايكي اينجه يووارلاق سسلري اؤ ö - , اوٍ - ü بو ديلده يوْخدور. بو اؤزه لليك شيرازين ابيورد و خلجستان توٍركلرينده گؤروٍنوٍر اؤزلري ده چوْخو بجنورد شهرستانيندا، سبزوار شهرستانينين جوين جغتا بخشينده ياشاييرلار.


۲ـ دوْغْو (شرقي) بوداغي: آذربايجان توٍركجه سي خراسان توٍركجه سينين لهجه سيله كي عمدتاٌّ درگزين يئني توٍركلري، شيروان، قوچان، كلات نادر شهرستانيندا، شهرلرينده، كندلرينده و تربت جامدا پايين ولايتين بيرنئچه كندينده ياشاييرلار بيرگروپداديرلار. بونلارين صايتلري آذربايجان توٍركجه سي كيمي (9) دور، آنجاق آغيزلاري (لهجه لري) و بعضي لوٍغتلري خراسانين توٍركجه سينين اؤزه لليگينده دير.


اوْرتا بوداغ: كئچن ايكي ديلين اوْرتاسيدير. (9) صايتي وار ايلك بوداغين لوٍغتلرينيده ائحتيوا ائدير. بو ديلده دانيشانلار بونلاردان عيبارتدير: نيشابورون سرولايت بخشينين اهاليسي، تربت حيدريه ده روْخ جلگه سي، اسفراين ده بام صفي آباد بخشي، هابئله درگزين اَسكي توٍركلري.


بيرينجيله اوٍچوٍنجوٍ بوداغين دانيشماسي آذربايجانليلارا آنلاشيلمازدير لاكين ايكينجي بوداغ بيزلره آنلامليدير. بورادا اوْنلارين بيرنئچه سيني آراشديريب تقديم ائديريك.


مازندران استانيندا باتيدان دوْغويا، گلستانا ساري يوْلا دوٍشنده بهشهري آشديقدا بالا بالا توٍرك ائل اوْبا، شهر كندلرينه راستلاشيريق. بورادان خراسانادك دئمك اوْلار چوْخو توٍركمن توٍركلري، آذري توٍركلري ايله بيرليكده ياشاييرلار. قوزئي ده توٍركمنلر، گوٍنئيده ايسه آذري توٍركلري گلوگاه، راميان، مينودشت كيمي يئرلرده يئرله شيبلر حتي شاهرود شهرستانين بسطام ميامي بخشلرينين بيرنئچه كندينده آذري توٍركجه سي دانيشيلير، بورالاردان كئچميش خراساندا بجنوردا يئتيشيريك.


بجنورد شهرينين ديلي اؤزه لليكلري


خصوصيات لهجه تركى شهر بجنورد


بجنورد شهري ايله، رازيان، قوشخانا بخشلري بيرنئچه كندلرده توٍركدوٍرلر. بورانين ديلي سبزوارين جوين جغتا توٍركلرينين لفظي ايله بيردير . بونلارين لهجه سي آذري لهجه سيله چوْخ فرقليدير. بونلارين ديللرينده بعضاٌّ توٍركمن ، اؤزبك، دوْغو توٍركجه سي، كوٍردجه، هابئله توٍرك آغزينا بوْيانميش فارسجا لوٍغتلر واردير.


بو لهجه نين اؤزه لليكلري:

1ـ صايتلر يئدديدير. دئمك اؤ (ö) و اوٍ (ü) يوْخدور. اؤö) )ائـ (e)شكلينده اوٍ(ü) ايـ (i) شكلينده دئييلير.
گئز / گؤز
سئز / سؤز
چئره يٌ / چؤرك
سيت / سوٍت
ايچ / اوٍچ
گين / گوٍن

۲ـ نون غونه آزجانا نازال اوٍزه ره (بوروندا) دئييلير. سوْندا گلن نون ايسه (گ) حرفيله گلير. نون غونه توٍركمن توٍركجه سينده ده ايشلكدير. بو اؤزه لليك آذربايجان ديلينده ده اَسكي ده وارميش و بعضاٌّ نون غونه لي سؤزلر توٍركجه دن فارسجايا گيرميش اوْ حالدا قاليب :
مينگ / مين
حالئنگ /حالين
نه جورنگ / نه جوٍرسن

3ـ چوْخ يئرده سوْندا گلن (ر) دوٍشوٍر.
چاغاله / چاغالر = اوشاقلار
بيء / بئر = وٌئر

4ـ سؤز سوْنوندا گلن (ك) و (گ) صاميتلري (ي) تلفوٍظ اوْلور.
چئره يٌ / چؤره ك
ايره يٌ / اوٍره ك

5ـ كلمه نين سوْنوندا گلن قاپالي صايتلر (او u اوٍ üايـ i اﻴ ًı ) بيرليكده ائـ (e ) اوْلور.
ائليء / اؤلوٍ
دوْليء / دوْلو
ايزيء / اوٍزوٍ
ديشيء / ديشي
جوٍمله ني بيتيرن (دير) فعلي ده بو قايدادان آسيليدير.
نه تر ديء / نئجه دير

6ـ كلمه نين باشلانيشينداكي (ب) اسکي اوٍزه ره قالير، بو اؤزه لليك توٍركمن توٍركجه سينده ده وار.
بار / وٌار
بئر / وٌئر
بوْلديء / اوْلدو
ترسينه هردن اوْ بيري ديللردن آلينميش سؤزلرده (و) حرفي (ب) يئرينه اوْتورور.
خوٌهر / خبر
كوٌير / كبير

7ـ عمدتاٌّ ايكي هئجالي ايسيملر تك هئجا اوْلورلار.
بوْيٌن / بوْيٌون
آغز /آغيًز
قوْيٌن / قوْيٌون
قارن / قاريًن

8ـ چوْخ مؤقع سؤزون ايلكينده كي (د), (ت) اوْلور.
تورماق / دورماق
توْغماق /دوْغماق
توْوٌشان /دوْوٌشان

9ـ بعضاٌّ كلمه اوْرتاسي بيرسس قوْشا دئييلير.
قوززيء / قوزو
قرريء / قاري
تاممان / تومان

10ـ گاهاٌّ بعضي صاميتلر كلمه اوْرتاسي دال قاباق گلير.
سئرفه / سوٍفره
قوْشنيء / قوْنشو

11ـ عمدتاٌّ كلمه نين سوْنونداكي (اَ) صايتي (اه) اوْلور
آته / آتا
آله / آلا

1۲ـ جمع شكيلچيسينده كي (ر) حرفي (ن) اوْلور فعللرده قالير ايسيملرده دوٍشوٍر.

بجنورد سؤزلريندن اؤرنک لر [1]

تيك / توٍك
دوْداق / دوْداق
قئل / قيًل
قاش / قاش
چئل / چؤل
ساچ / ساچ
كاتا / بؤيوٍك
باش / باش
بئرن / بورون
ديل / ديل
قوْلاق / قولاق
توْرپاق / توْرپاق
بئرماق / بارقاق
سو / سو
دئرسه يٌ / ديرسك
ال / ال
گينگس /كؤكس
قوْل / قوْل
ارخه / آرخا
ايٌاق / آيٌاق
سئپئرگه / سوٍپوٍرگه
ديز / ديز
سانه / دانا، ساي
آيٌ / آيٌ
سئمه يٌ / سوٍموٍك
قار / قار
دئشي / دئشيك، دليك
يٌئل / يٌئل
ايشي / قاپي
قان / قان
قئززيء / ايستي
ات / ات
توْپپوق / توْپوق
دراق / داراق
پاشنه / دابان
داغ / داغ
ايچه باغير / قاريًن باغيًرساق
-داش / داش
گئيٌ / گؤيٌ، اوْت
چوققور / چوخور
سوْخ / سوْيٌوق
بئل / بئل
درريء / دري
امجه يٌ / امجه ك
ايزي / اوٍزوٍك
كئرپي / كيپريك
دوْوٌار / قوْيوٌن
آسمان / گؤيٌ
چوْممولي / چيمديك
ياغئش / ياغيًش
دوْرناق / ديًرناق
چاپئت / اوشاق اسگيسي
دوْلان / بولوت
سيوينجي/ موشدولوق
قوْمبئز / يوموروق
هئل / ياش، شئه
شنه / چيگين
ديز / ديز، ائشيك
داليء / داليً
ايديش / قاب قاشيًق
سققال / ساققال
ايز / اوٍز
ديش / ديش
ايز / يٌوٍز
كوْش / باشماق، آيٌاققابئ، (كفش)
-ايز / يٌوٍز (سايٌ)
مسگه / كره
يٌئنگه دن/ يٌئنيدن
گئرماق / گؤرمك
سو / بو
باجيء / باجئ
قارداش / قارداش
آته / آتا
كاته / بؤيوٍك
ايش / ايش
خوْراز / خوْروز
اينچه / اينجه
ائلتيء / قايٌيئن خاتيًنئ
قرپوز / قارپيًز
انه / آنا
ايله يٌ / ايره لي
كوْلته / بؤرك
ييغلاماق / آغلاماق
آغئيشقه / پنجره
هؤج / دن دؤش
بوْلماق / اوْلماق
دوْوٌه / دوٌه
كاته بَبو / بؤيوٍك دده
لوْندي / پينتي، شلخته
باجه / باجاناق
بالدئز / بالديًز
سوْغان / سوْغان
قوْز / قوْز گيردكان
دئشك / باجا
بوْغاز / بوْغاز
بوْق / بيًغ سيبيل
باردئنئزديء/ واريًنيًزدئ
هيس / ايٌسي
قومار / قونداق
قولور /بيسكويت پيچه نليك

گئتمك فعلينين بجنوردجا صرفي

ساده كئچميش - ايستيمراري كئچميش

1ـ گئددئم / گئتديم 1ـ گئده ر دئم / گئدرديم
۲ـ گئددئنگ / گئتدين ۲ـ گئده ردئنگ / گئدردين
3ـ گئدديء / گئتدي 3ـ گئده رديء / گئدردي
4ـ گئددئيٌ / گئتديك 4ـ گئده ردئيٌ / گئدرديك
5ـ گئددئنگز / گئتدينيز 5ـ گئده ردئنگز / گئدردينيز
6ـ گئددئلن / گئتديلر 6ـ گئده ردئلن / گئدرديلر


نقلي كئچميش - اوزاق كئچميش

1ـ گئدئددئره م / گئديرديم 1ـ گئدوودئم [2] / گئتميشديم
۲ـ گئدئددئره نگ / گئديردين ۲ـ گئدوودئنگ / گئتميشدين
3ـ گئدئدديء / گئديردي 3ـ گئدووديء / گئتميشدي
4ـ گئدئددئرئيٌ / گئديرديك 4ـ گئدوودئيٌ / گئتميشديك
5ـ گئدئددئرئنگز/ گئديردينيز 5ـ گئدوودئنگز / گئتميشدينيز
6ـ گئدئددئلن / گئديرديلر 6ـ گئدوودئلن / گئتميشديلر

ايخباري موٍضارع - ايلتيزامي موٍضارع

1ـ گئدييٌه م / گئديرم اـ ايستييٌه م گئده م / ايسته يٌيرم گئده م
۲ـ گئدييٌه نگ / گئديرسن ۲ـ ايستييٌه نگ گئده نگ/ ايسته يٌيرسن گئده سن
3ـ گئدييٌه / گئدير 3ـ ايستييٌه گئدسئن / ايسته ييٌر گئده
4ـ گئدييٌه يٌ / گئديريك 4ـ ايستييٌه يٌ گئده يٌ /ايسته ييٌريك گئده ك
5ـ گئدييٌه نگز [3] / گئديرسينيز 5ـايستييٌه نگزگئده يٌنگز/ايسته ييٌرسينيزگئده سينيز
6ـ گئدييٌه للن / گئديرلر 6ـ ايستييٌه للن گئدسئلن / ايسته ييٌرلر گئده لر

گله جك زامان - امر

1ـ گئده ره م / گئده رم 1ـ ـــ / گئديم
۲-گئده ره نگ / گئده رسن ۲ـ گئد / گئت
3-گئده ر / گئده ر 3ـ گئدسئن/ گئدين
4ـ گئده ره يٌ / گئده ريك 4ـ ـــ/گئدك
5ـ گئده رنگز / گئده رسينيز 5ـ گئدئنگ/ گئدينيز
6ـ گئده رلن ( بعضاٌّ گئدييٌه للن) / گئده رلر 6ـ گئدسئلن/ گئتسينلر

بجنورد آتالار سؤزوٍ

1گين باتديء گيروٌانلي ياتديء
گوٍن باتدئ گيروانلي [4] ياتدئ

۲هنيز مسجد بنا اوْلمه تديء٫ كور اثاثيني گتيريٌه
هله مچيد بنا اوْلماميًش كوْر اثاثيني گتيرير

3ـ آروٌاد آقا نه بيلر داغده دومنده- اوْيٌده اوْترر حوْكئم روٌانديء
آرواد آقا نه بيلير داغدا دوماندئ ـ ائوٌده اوْتورور حؤكموٍ راوٌاندئ

4ـ دلئيٌه يٌئل بيء الئنه بئل بيء
دلييٌه يٌئل وٌئر الينه بئل وٌئر

5ـ كورونگ الئنه بيرگه ديشيبديء
كوْرون الينه بيره دوٍشوٍبدوٍر

6ـ يٌاخشيء زاتئم يٌامان گينوْ مچئن
ياخشئ نسنه م يٌامان گوٍنوٍم اوٍچوٍن

7ـ بو ايٌه ق گئترديء اوْ قوْيٌديء
بو, آيٌاق گؤتوٍردوٍ اوْ, قوْيٌدو

8ـ دليء قاچ جوان گلديء
دلي قاچ جاوٌان گلدي

9ـ يٌاغ يٌاغه دامييٌه، يٌارمه قاتئقسئز قالييٌه
يٌاغ يٌاغا داميًر، يٌارما قاتيًقسيًز قاليًر

10ـ آش قاپييٌه يوْلداش
آش قاپيًيٌا يوْلداش

11ـ ديشيء داشه ديٌديء
ديش داشا ده يٌدي

آلقئيش

1ـ گئدكيء گئده يٌ الئنگ ديٌسئنگ توْرپاخه دوْلانسئنگ قئزئله.
گئت كي گئده سن الين ديٌسين توْرپاغا دوْلانسيًن قيًزيًلا


posted by 8:11 AM

Powered by Blogger

 



A Weblog dedicated to Turks (Khorasanian + Azerbaijanian Turks) of Khorasan, Xorasan, Horasan, and Khorasan Turkish





EMAIL

SÖZÜMÜZ LINKS

افشار: وبلاگ تركهاي خراسان-آفشار يورد


سٶزوموز سٶزوموز


سؤزوموز- وبلاگ عمومى تركهاى ايران
سؤزوموز- در پرشين بلاگ
تورك خاتون- وئبلاگ زنان ترك
ايلخان- تركهاى جنوب و مركز ايران
آدليم توركله ر- مشاهير تركهاى ايران

باشقا سايتلار


طنز بجنورد
اسماعیل سالاریان
گریوان GERIVAN
فرهنگ عامیانه و گویش ترکی به لهجه ی بجنوردی
مشهد تورك لري (ترکهای مشهد)
بهاريه-وبلاگ محمد عرب خدري
نوایی
یاشاسین شیروان تورکله ری
خوراسان تورکله ری-ترکهای خراسان
گريوان GERIVAN
شيندخت-توركجه شئعر
Avşar Obası
بجنوردنيوز

حاجى بكتاش ولى خراسانى

حاجى بكتاش ولى خراسانى
HACI BEKTAŞ VELİ
Hacı Bektaş Veli
Hünkar Hacı Bektaş Veli

خوراسان ارنه نله ري-پيران خراسان

خوجا دخانى خراسانى
حسن اوغلو اسفرائنى
بابا الياس خراسانى
BABA ILYAS
سارى سالتوق(سلجوق) دده
خيدير آبدال سلطان خراسانى

تركان نامدار خراسان

جوجوخان
كلنل محمد تقي خان پسيان
سرگرد اسكندانى
نادرشاه افشار

مقالات-بررسيها

ادبيات عامه درگز- م.كريمى
خراسان توركلرينين ديلى- بير
خراسان توركلرينين ديلى-ايكى

محققين-كتابشناسى


Prof. Dr. SULTAN TULU
Prof. Dr. GERHARD DOERFER

موسيقى تركى خراسان

حاج قربان سليمانى
محمد حسين يگانه

حاج قربان سليمانى

محمدحسين يگانه

آهنگ بجنوردى-١



قالى تركى خراسان
Photos

Free Web Page Hit Counters
Sharper Image Coupons